Fòram na Gàidhlig

An Gobaire wrote:an ath shràid, leis an t-ath shràid[/b]

"leis an ath shràid" sa h-uile dòigh, on as e an "a" tha a' cunntadh seach an "s".

Ceart.Tapadh leat. Mearachd uabhasach a bha siud!!

THa iad seo mar fhuigheall den t-seann nòs air fhàgail ann an Gàidhlig an latha an-diugh:
dà chois, dà bhois, dà bhròig

Bha. Ach cha chan cha mhòr duine sam bith sin tuilleadh. Rinn mise sin latha, shuidh mi le peann is pàipear ag èisteachd ris na prògraman beò air an rèidio 's cha robh ann ach na h-eisimpleirean reòthte mar 'am broinn'. Tha marbh ann an conaltradh-beòil.

an e : "An ath thè" no "An ath tè"?

Sin ceist gu tur eadar-dhealaichte, sin ceist a thaobh blocked lenition (air an taigh/bu toigh etc). Chuir ath casg air sèimheachadh aig àm ach chan eil tuilleadh (san àbhaist) an-diugh.

an t-ath fhear

Sin an t-eisimpleir a thug orm beagan rannsachadh neo-fhoirmeil a dhèanamh aig àm, 's e na fhuair mise gu bheil an t- ud a dhìth gu math tric ann an suidheachadh mar sin. Chan eil mi buileach cinnteach dè 's adhbhar ge-tà. Tha dà theòiridh agam
- crìonadh gràmair
- phonetic levelling i.e. le ur-dhubhadh a-staigh san àireamh, gheibheadh tu /əN ta hɛr/ > /əN da hɛr/ > /ə Na hɛr/ (tha /Nd/ > /N/ is /Ld/ > /L/ gu math riaghailteach)

'N eil fhios...

Seadh... chan eil fhios a'm a bheil rudan mar "dà chois" tur marbh ann an conaltradh fhathast. Tha mi an ìre mhath cinnteach gu bheil co-dhiù - "dà bhois, dà chois" ann ach 's dòcha nach eil an fheadhainn eile air am bruidhinn mòran.

A thaobh "mu dheidhinn na dà cheist", bha mi bruidhinn ri ban-Sgitheanach a-nochd, agus thuirt i gur dòcha gun canadh i "mu dheidhinn an dà cheist". 'S e Gàidheal den t-seann ghinealach a th'innte.

A thaobh "an t-ath fhear"....

... an robh thu a' gabhail blas Leòdhais a-steach 'nad chunntais?

Steaphan

An Gobaire wrote:Uill, mura bheil thu cinnteach, tha cho math dhut gabhail ris a' ghràmar cheart aig R.Macilleathain mur faigh thu a-mach nach eil e ceart.

Carson am bu chòir sin a' dol ri aon fear seach fear eile? Càite ás an d'fhuair Ruaraidh a chuid dàta? Mur e a "intuition" fhéin a th' ann, 's e "intuition" cuideigin a bhios aig deireadh an gnothach.

Nuair a bha mi aig SMO, bhiodh Ritchard Cox ag iarraidh oirnn an tuiseal tabhartach a' cleachdadh air a' phriomh ainmear ás déidh roimhear, ged bith de cho fad 's a bha an phrase, ach a-réir Will Lamb, cha gabh an tuiseal tabhartach a chleachdadh ach nuair a bhios aon ainmear a-mhàin san phrase.

Chanainn gu bheil e gu math "traidiseanta" a' coimhead.

I've heard taught English grammar described as "old-fashioned", but often it's not old-fashioned at all -- it's just never been real English. The problem is the historical lack of ability to analyse language and the reliance on the intuition of a native-speaker, which is often flawed anyway. Ruaraidh isn't even a native speaker (neither is Richard, Will or Michael, for that matter, but at least they're all linguists).

Plus, why did you write "gu math traidiseanta" before "a' coimhead"?

Nuair a bha mi aig SMO, bhiodh Ritchard Cox ag iarraidh oirnn an tuiseal tabhartach a' cleachdadh air a' phriomh ainmear ás déidh roimhear, ged bith de cho fad 's a bha an phrase, ach a-réir Will Lamb, cha gabh an tuiseal tabhartach a chleachdadh ach nuair a bhios aon ainmear a-mhàin san phrase.

Eisimpleir?

Carson am bu chòir sinn a' dol ri aon fear seach fear eile?

Cha bu chòir. Ach mura bheil fhios cinnteach agad fhèin, nach eil cho math dhut gabhail ri fiosrachadh bho chuideigin fiosrach? Sin a bhios mis' a' dèanamh..agus tha mi meas Ruairidh mar fhear a tha fiosrach agus eòlach air gràmar na Gàidhlig. Ma gheibh mi fios cinnteach gu bheil e ann am mearachd, uil, 's e sin rud eile.

'S e an gràmar ceart an gràmar ceart....chan eil e gu diofar dhomh nach eil daoine (Gàidheil ann no às) ga chleachdadh nan cuid còmhraidh. Chan eil mi ag ràdh gum feum thu, no gur còir dhut a bhith a' cleachdadh a' ghràmair cheart. 'S e do thoil fhèin a th' ann.

I've heard taught English grammar described as "old-fashioned", but often it's not old-fashioned at all -- it's just never been real English. The problem is the historical lack of ability to analyse language and the reliance on the intuition of a native-speaker, which is often flawed anyway. Ruaraidh isn't even a native speaker (neither is Richard, Will or Michael, for that matter, but at least they're all linguists).

Plus, why did you write "gu math traidiseanta" before "a' coimhead"?

Why not? Did I do something wrong?

An Gobaire wrote:

Nuair a bha mi aig SMO, bhiodh Ritchard Cox ag iarraidh oirnn an tuiseal tabhartach a' cleachdadh air a' phriomh ainmear ás déidh roimhear, ged bith de cho fad 's a bha an phrase, ach a-réir Will Lamb, cha gabh an tuiseal tabhartach a chleachdadh ach nuair a bhios aon ainmear a-mhàin san phrase.

Eisimpleir?

Cha chreid mi nach eil e a-mach air:

Choimhead e a-mach air an uinneig

Choimhead e a-mach air uinneag/uinneig an taighe

Uill a rèir Mhicilleathain a-rithist, tha a' Ghàidhlig eadar dà shiostam an-dràsta.

An siostam traidiseanta: air an uinneig

Agus siostam far a bheil daoine a' leigeil seachad an tuiseil thabhartaich - ann an còmhradh co-dhiù. (air an uinneag)

'S e "air uinneag an taighe" th' agam air sin. An tuiseal ginideach, 's chan e an tuiseal tabhartach, nach e?

An Gobaire wrote:

Carson am bu chòir sinn a' dol ri aon fear seach fear eile?

Cha bu chòir. Ach mura bheil fhios cinnteach agad fhèin, nach eil cho math dhut gabhail ri fiosrachadh bho chuideigin fiosrach? Sin a bhios mis' a' dèanamh..agus tha mi meas Ruairidh mar fhear a tha fiosrach agus eòlach air gràmar na Gàidhlig. Ma gheibh mi fios cinnteach gu bheil e ann am mearachd, uil, 's e sin rud eile.

Seadh, ach tha Akerbeltz fiosrach agus eòlach cuideachd.

'S e an gràmar ceart an gràmar ceart....chan eil e gu diofar dhomh nach eil daoine (Gàidheil ann no às) ga chleachdadh nan cuid còmhraidh. Chan eil mi ag ràdh gum feum thu, no gur còir dhut a bhith a' cleachdadh a' ghràmair cheart. 'S e do thoil fhèin a th' ann.

Agus có aig a tha fios air dé tha "ceart"? What's the definition of "ceart" if it's not what people use in "an cuid còmhraidh"? Trying to define correct language as things that no-one actually says is madness.

Plus, why did you write "gu math traidiseanta" before "a' coimhead"?

Why not? Did I do something wrong?

I don't know if it's wrong or not, I've just never seen it that way round before. I would expect "a' coimhead gu math traidiseanta".

An Gobaire wrote:Uill a rèir Mhicilleathain a-rithist, tha a' Ghàidhlig eadar dà shiostam an-dràsta.

An siostam traidiseanta: air an uinneig

Agus siostam far a bheil daoine a' leigeil seachad an tuiseil thabhartaich - ann an còmhradh co-dhiù. (air an uinneag)

'S e "air uinneag an taighe" th' agam air sin. An tuiseal ginideach, 's chan e an tuiseal tabhartach, nach e?

Bha Lamb ag radh nach ann mar sin a tha e idir. Tha seorsa "folk belief" gu bheil an tuiseal tabhartach ann no ás, agus gun sian eadarra, ach ma 's math mo chuimhe, thuirt e gum biodh a' chuid as motha ag radh "air an uinneig" (tabhartach) ach "air uinneag an taighe" (bunasach + ginideach) agus gun coltas "stable" air an cleachdadh seo. A-réir Cox, bu chòir an dà chuid a bhith anns na dà rud, ach a-réir na lorg Will san study, chan ann mar sin a tha e.

Seadh, ach tha Akerbeltz fiosrach agus eòlach cuideachd.

Ach, thuirt e nach robh e cinnteach mu dheidhinn. Tha Ruairidh cinnteach oir mur robh cha robh e air a chur sa chùrsa gràmair a tha e a' teagasg!

Agus có aig a tha fios air dé tha "ceart"? What's the definition of "ceart" if it's not what people use in "an cuid còmhraidh"? Trying to define correct language as things that no-one actually says is madness.

Language is not just spoken. It is written too. People choose to go for non-ceart ways of speaking because they work best in conversation, or just because they want to.

I did it with "gu math traidiseanta a' coimhead" because it is a fairly common and grammatically incorrect expression, and I like an informal - colloquial style. I wouldn't use it in a formal essay. But if nothing grammatical in Gaelic can be defined as ceart and nothing can be grammatically defined as ceàrr (ann an saoghal Nèill Bhig), what exactly is your gripe with it?

Bha Lamb ag radh nach ann mar sin a tha e idir. Tha seorsa "folk belief" gu bheil an tuiseal tabhartach ann no ás, agus gun sian eadarra, ach ma 's math mo chuimhe, thuirt e gum biodh a' chuid as motha ag radh "air an uinneig" (tabhartach) ach "air uinneag an taighe" (bunasach + ginideach) agus gun coltas "stable" air an cleachdadh seo. A-réir Cox, bu chòir an dà chuid a bhith anns na dà rud, ach a-réir na lorg Will san study, chan ann mar sin a tha e.

Uil, tha Cox a' tomhadh air a' ghràmar fìor cheart, agus tha Lamb a' coimhead air luchd-labhairt nach d'fhuair mòran sgoile, no ma dh'fhaoidte nach d'fhuair sgoil sam bith sa Ghàidhlig agus tha a' toirt fios dha agus a' fuireach a-nis ann an saoghal far nach eil iad a' bruidhinn na Gàidhlig fad an latha no anns a h-uile suidheachadh, agus aig nach eil comas leughaidh no sgrìobhaidh innte. Chan eil coimeas ann eatorra. Tha an dithis ceart a thaobh na tha iad ag ràdh.

Beachd bho ollamh eile

Tha Calder's Gaelic Grammar, a tha sean-fhasanta, math airson nan ceistean gràmair sean-fhasanta a tha mi a' cur!

Cha robh duine cinnteach, saoil a bheil fhios agaibhse?

mu dheidhinn na ceiste.... ceart gu leòr

mu dheidhinn na dà cheiste.... chan eil coltas ceart air seo...no a bheil?

mu dheidhinn an dà cheist (....a bheil e ceart?)

mu dheidhinn an dà cheist?

Chanainn-sa mun dà cheist neo mu dheidhinn na dà cheiste.

Agus mu dheidhinn seo:

Achadh an aon bhà / nan trì bò (ginideach), no:
Achadh an aon bhò / nan trì bà (bunasach)?

Chanainn-sa achadh na h-aon bhà agus achadh nan trì bó neo achadh nan trì cheann cruidh!

Agus mu dheidhinn na ceiste aig GunChleoc

No dè mu dhèidhinn "iomadh"
achadh iomadh bò/bà?

An Fhreagairt

Deagh cheist. Achadh anns a bheil móran cruidh, neo, gu goirid, achadh iomadh bà.

A' cheist:

Agus aig Ruairidh Macilleathain 'na chùrsa gràmair:

"Fear an dà choin"; "fear an dà choin mhòir", "tè na dà chirce" "tè na dà chirce bige".

Freagairt:

Dh'aontaichinn buileach riutha seo.

Beachd Mhìcheil:

“cha chreid mi gu bheil sin ceart. chan eil na riaghailteach àbhaisteach ag obair ri linn nan àireamhan, mar eisimpleir, ged a tha duine fireann, canar an aon duine (seach an t-aon duine) mar is trice is msaa. Agus cha do lorg mi gu ruige seo (a thaobh àireamhan san tuiseal ghinideach) ach an + dà, cha leig thu leas ach "an dà" a chur a-steach dhan Fhaclair Bheag. Chan eil fiù dad aig Dwelly.

Beachd an ollaimh eile:

Chan eil mi ag aontachadh ri siud. Chan eil Calder aig an duine sin a reir choltais.

Tha Calder inntinneach air làithean fuar a' gheamhraidh mar uinneag air Gàidhlig nan làithean a dh'aom. Ach a bharrachd air aois an leabhair fhèin (agus THA agam) - 1923, tha Calder a' tarraing air dàta eadar linn na seann-Ghaeilge is Gàidhlig a làithean fhèin. Tha sin a cheart cho cuideachail a thaobh ceistean Gàidhlig an latha an-diugh mar sùil air Chaucer a thaobh ceist gràmar na Beurla. Faodaidh gu bheil rudan ann a stiùireas thu a dh'ionnsaigh freagairt ach chan eil ùghdarras aige 'nar làithean dìreach a chionn 's gu bheil e cho sean ris na cnuic.

Ged a tha beek ceart, tha cuideachd cho cearr 's a ghabhas...

Cò an t-ollamh eile ud, eadar dà sgeul?

An Gobaire wrote:Uill a rèir Mhicilleathain a-rithist, tha a' Ghàidhlig eadar dà shiostam an-dràsta.

An siostam traidiseanta: air an uinneig

Agus siostam far a bheil daoine a' leigeil seachad an tuiseil thabhartaich - ann an còmhradh co-dhiù. (air an uinneag)

'S e "air uinneag an taighe" th' agam air sin. An tuiseal ginideach, 's chan e an tuiseal tabhartach, nach e?

'S e an tuiseal bunasach a tha air "uinneag" an seo seach an tuiseal ginideach. Cha robh sinn a-mach air an tuiseal a tha air "taigh"

Seo an riaghailt a thug on chòmhradh seo air mo shon fhìn:

- "an dà" leis an alt a-rèir nòs an tuiseil bhunasaich an-còmhnaidh
- an t-ainmear san tuiseal a chleachdadh thu mura robh "dà" ann.

akerbeltz wrote:Tha Calder inntinneach air làithean fuar a' gheamhraidh mar uinneag air Gàidhlig nan làithean a dh'aom. Ach a bharrachd air aois an leabhair fhèin (agus THA agam) - 1923, tha Calder a' tarraing air dàta eadar linn na seann-Ghaeilge is Gàidhlig a làithean fhèin. Tha sin a cheart cho cuideachail a thaobh ceistean Gàidhlig an latha an-diugh mar sùil air Chaucer a thaobh ceist gràmar na Beurla. Faodaidh gu bheil rudan ann a stiùireas thu a dh'ionnsaigh freagairt ach chan eil ùghdarras aige 'nar làithean dìreach a chionn 's gu bheil e cho sean ris na cnuic.

Ged a tha beek ceart, tha cuideachd cho cearr 's a ghabhas...

Cò an t-ollamh eile ud, eadar dà sgeul?

Uill, mar a thachair, 's e a' chiad rud a thuirt an t-ollamh rium:

Chomhairlichinn-sa dhut Calder's Gaelic Grammar a cheannach. Sean-fhasanta - ach se ceistean caran sean-fhasanta a tha thu a' cur!

Chan eil Calder cho sean-fhasanta ri Chaucer idir. Tha Chaucer bho na meadhan-aoisean.

Ma choimeasas sinn Beurla Shasainn ann an 1923 ri Beurla an latha an-diugh, a bheil e fìor gu bheil na faclan làitheil a bhithear a' cleachdadh sa Bheurla air atharrachadh gu mòr, ach gu bheil an gràmar gun mòran atharrachaidh bhon linn sin?

A bheil fhios againn am biodh an t-atharrachadh air gràmar na Gàidhlig cho mòr mur b' e 's gu bheil i a' crìonadh agus mur b''e 's nach d'fhuair an luchd-labhairt foghlam ceart innte?

Steaphan

An Gobaire wrote:

akerbeltz wrote:tha Calder a' tarraing air dàta eadar linn na seann-Ghaeilge is Gàidhlig a làithean fhèin.

Chan eil Calder cho sean-fhasanta ri Chaucer idir. Tha Chaucer bho na meadhan-aoisean.

Tha agus a seann-Ghaeilge. Ged a bha Calder a' sgrìobhadh bho chionn aon lìnn a-mhàin, bhiodh e a' coimhead air sgrìobhadh nas aosda na Chaucer, a-réir Akerbeltz. Ma tha sin fìor, 's ann nach robh Gàidhlig 1923 "ceart" gu leòr dha....