Fòram na Gàidhlig

Eadar-theangachadh: car son a tha sinn ga dhèanamh?

Published Date: 03 October 2009
By RAGHNALL MacilleDHUIBH leabhraichean ùra

THUIRT mi beagan an-seo mar-thà mu The Norse Mills of Lewis aig Finlay MacLeod (Acair, £15). Laigh Muilnean Beaga Leòdhais (Acair, £15) air an deasg agam cuideachd a-nis: an aon leabhar mór brèagha còmhdaich-cruaidh, làn de na h-aon dhealbhan daithte 's mono, ach ann an cànan eile. Mar sin, tha mi a' dol a ghabhail a' chothrom air rudeigin a ràdh mu eadar-theangachadh.

Se prìomh riaghailt an eadar-theangachaidh phrofeiseanta: "Bu chòir gach fios anns a' chànain tùsail a bhith sa chànain targaid cuideachd. Ach faodaidh cruth agus òrdan nam facal, agus structar nan rosgrannan, a bhith diofraichte."

Tha an dàrna riADVERTISEMENTaghailt a' buntainn ri deagh Ghàidhlig. "Air cho bochd 's gum bi a' chainnt sa chànain tùsail, bu chòir an litreachas as fheàrr sa chànain targaid a bhith an sùil inntinn an eadar-theangair. Se 'n t-amas gum bi an t-eadar-theangachadh nas fheàrr 's nas fhasa a thuigsinn na an teacsa tùsail. Cha bu chòir gum bi aig an leughadair ri bhith eòlach air a' chànain tùsail mun tuig e an teacsa sa chànain targaid."

Tha siud a' déiligeadh ris a' cheist: "San t-saoghal dhà-chànanach againne, có air a tha eadar-theangachadh Gàidhlig ag amas co-dhiù?" Se an fhreagairt: "Orrasan tha deagh-ionnsaichte ann an Gàidhlig, a tha meadhanach eòlach air cainnt a' Bhìobaill, 's a tha a' gabhail ùidh fharsaing ann an òrain, seanchas, leabhraichean saoghalta, reidio agus TBh, ach gu sònraichte leabhraichean – am meadhan sgrìobhte."

Thàinig eisimpleir dheth seo gu m' aire o chionn ghoirid. Ma dh'fheumas sinn aon fhacal air future, dé bu chòir a bhith ann? Àm-ri-teachd? Crannchur? Chanadh cuid gu bheil àm-ri-teachd a' bristeadh Riaghailt 2. Chanadh cuid eile gun deach an seann fhacal crannchur a ghoid a-nis leis an Lotaraidh Nàiseanta agus nach bu chòir a ghabhail air dad sam bith eile tuilleadh.

'Na mo cheann fhìn, chan eil ann an "crannchur" ach mar a chuirear neo a thuiteas na crainn ann an cluiche – sàr mheatafor son an àm ri teachd, 's chan eil mi a' faicinn argamaid 'na aghaidh den t-seòrs' a chuala mi mu "taisbeanadh" air exhibition – gun cuir e eagal orrasan a tha eòlach air Leabhar an Taisbeanaidh.

Tha gach eadar-theangachadh 'na chothromachadh. Tha feum, a réir Riaghailt 1, air soilleireachd. Gabh exploratory research ma-tà. A réir nam faclairean, dé Ghàidhlig a th' air explore? "Rannsaich." 'S dé Ghàidhlig a th' air research? "Rannsachadh." Tha sinn a' dèanamh cus feum de na h-aon fhacail. Mar sin: "rannsachadh splòrach"?