Feumaidh mi aideachadh gur e beachd inntinneach a th' aig Fionnlagh (tha sin fìor mu bheachdan san fharsaingeachd, ged nach eil eil ceart an-còmhnaidh) agus gun do bheachdaich mi fhìn air a leithid cuideachd roimhe. Agus mus togar gearan, tha mi an sàs cus phròiseactan Gàidhlig mu thràth, sin as coireach nach do rinn mi càil mu dhèidhinn. An-dà, sin agus crìonach an eaconamaidh...
Dè mu dhèidhinn Baile na Gàidhlig ma-tà? Tha fhios agam gun do thog cuid ceist am biodh e 'na ghetto. Gu ìre, 's dòcha ach a bheil sin cho dona? Tha ar n-eachdraidh agus ar bailtean fhèin làn dhiubh. Tha sinn uile toilichte tadhal air Chinatowns bhon a tha 'd cho ethnic is na taighean-bìdh cho math. Ach chan eil annta ach ghetto ma chleachdas tu fìor sheagh an fhacail... Agus tha cuid de dh'àitichean againn an an Glaschu, can, far nach urrainn dhut a dhol a-steach ach ma tha thu 'nad bhall, le sgian 'nad phòcaid is tracksuit ort.
Cha bhiodh a h-uile Gàidheal a' fuireach ann agus cha bhiodh balla uèir biorach mun cuairt air. Bhiodh e fosgailt.
Chanainn-sa gu bheil sinn uile ag aontachadh gu bheil ìomhaigh cànain cudromach dha. Agus *tha* buaidh ann air ìomhaigh cànain mur eil e 'na phrìomh chànan ann am baile sam bith. Mus tog cuideigin càineadh - chan eil mi ag ràdh gu bheil càil cearr air an iasgach is croitearachd ach tha e cunnartach do chànan ma tha ìomhaigh aige a tha *gu tur* dùthchail. Tha an dearbh dhuilgheadas aig iomadh cànan beag - can na Rumantschich anns an Eilbheis.
Nist, dé mun a' Ghàidhlig? Chan eil baile mór ann far a bheil i 'na phrìomh chànan: Inbhir Nis <10% Ulabol 11% Tobar Mhoire 14% Port Rìgh 37%, Steòrnabhagh 44%
'S e Loch nam Madadh am baile as motha a lorg mi le 52%... tha seo 'na chunnart. Bhiodh e math dhan a' chànan nam biodh baile ann far am bi na Gàidheil 'nam mòrchuid.
Ach ged nach cuirinn 'na aghaidh, chan eil mi cinnteach an obraich seo. Nuair a bha mi fhìn a' beachdachadh air a' chùis seo, 's e seo an duilgheadas a bu mhotha a bhuail orm: ciamar a chumas tu àireamh nan Gàidheal an àirde? Cha b' urra dhut casg a chur air càirdeas eadar luchd na Gàidhlig is luchd na Beurla (cha bhiodh sin math idir). Ach dé cho tric 's a tha cupallan an-diugh far a bheil an dà dhiubh 'nan Gàidheil? Cha do thachair mise ri gin a bha nas òige na 30 gu ruige seo agus 's e sin Will Lamb is Ciorstadh ann an Uibhist...
Can nan ceannaichinn fhìn taigh anns a' bhaile sin - am faigh mi fear? Tha Gàidhlig gu leòr agam ach chan eil facal aig mo chéile. Nam biodh, dé thachras nam briseamaid suas is nam fàgadh mise am baile is nam fuiricheadh esan ann? Leis cho gann 's a tha Gàidheil an-diugh, chan obraich seo ma cheadaicheas tu reic is ceannach thaighean. Dh'fheumadh tu a ruith mar urras, car coltach ri New Lanark. Ach feumaidh tu airgead mór air a shon, na milleanan de not. Agus aig deireadh an latha, ma chuireas sinn sùil air na rinn na Basgaich is na Catalanaich le airgead mar seo, bhiodh a cheart cho math dhut an t-airgead sinn a chosg ann am baile meadhanach mór is meadhanach Gàidhealach is a thionndadh gu baile mór nan Gàidheal. Can gum faigheadh tu taigh ùr air £200,000 ... can gum feumadh tu 50 dhiubh airson baile meadhanach mór. Chosgadh sin deich millean not. ... cosg sin ann an Steòrnabhagh, a' brosnachadh a' chànain gu làidir am meas an t-sluaigh 's nan daoine òga agus bhiodh an dearbh thoradh agad!
Am Mìcheal Eile